Hoe werkt het aanstellen en het ontslaan van een ambtenaar?
Vraag gratis spreekuur aanHet aanstellen en het ontslaan van een ambtenaar kan in beginsel alleen plaatsvinden door een besluit. Dat is een belangrijk onderscheid met het reguliere arbeidsrecht. Daar kunnen de werkgever en de werknemer samen, door middel van een overeenkomst ‘met wederzijds goedvinden’ het dienstverband beëindigen. In het ambtenarenrecht kunnen partijen dat ook afspreken, maar dan dient zo’n afspraak altijd gevolgd te worden door een ontslagbesluit.
Gesloten stelsel van ontslaggronden
Het ambtenarenrecht kent in beginsel een gesloten stelsel van ontslaggronden. Dat betekent dat de werkgever bij het verlenen van ontslag een ontslaggrond moet kiezen uit de toepasselijke rechtspositieregeling van de ambtenaar. De rechtspositieregeling kent altijd een limitatieve opsomming van ontslaggronden waaruit de werkgever een keuze moet maken. Het gaat er om dat de werkgever de ontslaggrond kiest die aansluit bij de reden voor het ontslag. Een verkeerde keuze betekent dat het ontslag niet in stand blijft. De rechtspositieregeling bevat doorgaans de volgende ontslaggronden: ontslag wegens ongeschiktheid anders dan wegens ziekte (disfunctioneren), ongeschiktheid wegens ziekte (twee jaren onafgebroken arbeidsongeschikt), disciplinair ontslag (strafontslag), ontslag op verzoek, ontslag wegens reorganisatie, ontslag wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd en ontslag op andere gronden (verstoorde arbeidsrelatie). Uiteraard zal de werkgever niet alleen de juiste keuze moeten maken uit de ontslaggronden, maar dient ook aan de voorwaarden voor het toepassen van een specifieke ontslaggrond te zijn voldaan, wil het ontslag stand houden.
Een extra ontslaggrond
Soms kiest een werkgever er voor om een extra ontslaggrond op te nemen in het ontslagbesluit, voor het geval zijn eerste keuze geen stand houdt in een eventuele procedure. In een ontslagbesluit kan bijvoorbeeld als primaire ontslaggrond ‘ontslag wegens ongeschiktheid’ zijn gekozen en als subsidiaire ontslaggrond ‘ontslag op andere gronden’. Wanneer in bezwaar of in beroep wordt geoordeeld dat de primaire ontslaggrond niet in stand zal worden gelaten, zal er nog getoetst worden of de subsidiaire ontslaggrond wel aan de voorwaarden voldoet. Uiteraard moet ook de subsidiaire ontslaggrond aansluiten op de feiten van het geval en aan de voorwaarden voor dat betreffende ontslag voldoen. Dat betekent dat niet iedere combinatie van ontslaggronden mogelijk is. In de praktijk wordt een strafontslag vaak gecombineerd met een subsidiaire ontslaggrond, voor het geval geoordeeld wordt dat er gekozen is voor een te zware maatregel.
Bezwaar en beroep
De rechtsmiddelen die een ambtenaar tot zijn beschikking staan bij een ongevraagd ontslag zijn bezwaar en beroep. Deze procedures zijn geregeld in de Algemene wet bestuursrecht (art. 7:1 e.v. en art. 8:1 e.v. Awb). De werkgever, of een door de werkgever aangewezen adviescommissie, beoordeelt eerst het bezwaar van een werknemer tegen het verleende ontslag. Als een ambtenaar bezwaar maakt tegen een ontslagbesluit heeft dat bezwaar geen opschortende werking. Vervolgens kan de werknemer beroep instellen tegen het besluit op zijn bezwaar bij de bestuursrechter. Al tijdens de bezwaarfase kan de voorzieningenrechter om een schorsing van het ontslag worden gevraagd. De inkomensgevolgen van een ontslag, in het bijzonder een strafontslag dat geen recht geeft op een uitkering, kunnen maken dat een werknemer de uitkomst van een bezwaar- of beroepsprocedure niet af kan wachten. De voorzieningenrechter kan dan al om een voorlopig oordeel worden gevraagd. Wanneer dat verzoek wordt gedaan tijdens een beroepsprocedure, heeft de voorzieningenrechter de bevoegdheid om tevens een beslissing te nemen op het onderliggende beroep (‘kortsluiting’) en dus al een definitief oordeel te geven. Tegen een uitspraak van de bestuursrechter kunnen werknemer en/of werkgever hoger beroep instellen bij de Centrale Raad van Beroep, die in hoogste instantie beslist over ontslagzaken van ambtenaren.
Indien u contact met ons opneemt kunnen wij in een eerste gesprek (bij ons op kantoor of telefonisch) kosteloos en vrijblijvend informeren over uw mogelijkheden.